Cây tre lấy măng nói riêng và cây tre nói chung đều là loại cây trồng rừng phố biến. Ngoài tác dụng bảo vệ đất, cây tre còn có ý nghĩa kinh tế rất lớn đối với hộ gia đình so với các loại cây công nghiệp và lâm nghiệp khác.
- Với hệ thống thân ngầm đan nhau dày đặc trong đất và lan rộng nên có thể hạn chế dòng chảy, chắn sóng bảo vệ đê, chống sạt lở, chống xói mòn đất vào mùa mưa.
- Măng tre được dùng làm thực phẩm tươi sống hoặc qua chế biến đều có giá trị rất cao. Bởi có thành phần dinh dưỡng và hương vị đăng trưng.
- Thân tre bà con có thể sử dụng làm nông cụ, nhà cửa, các mặt hàng thủ công mỹ nghệ, làm giấy, dụng cụ thể dục thể thao, nhạc cụ, bàn ghế...
- Trồng tre Lục Trúc hay tre Tàu đều nhanh thu hoạch. Chỉ một năm sau khi trồng đã bắt đầu thu hoạch cây làm giống và măng. Thu hoạch măng ổn định sau 3 năm với năng suất từ 6-30 tấn/ha (tùy vào việc đầu tư và kỹ thuật chăm sóc).
- Hàng năm, tre sinh sản vô tính theo cấp số, nên có nhiều thế hệ tuổi cây trong bụi tre. Nếu nắm được kỹ thuật và chăm sóc tốt thì người trồng được thu hoạch cả măng, thân và giống hàng năm.
Kỹ thuật trồng măng tre cho năng suất cao
Xem thêm: Quy trình trồng và chăm sóc cây vải
Kỹ thuật trồng và chăm sóc đỗ tương
Ở Việt Nam hiện nay có một số giống chủ yếu nhập từ Đài Loan và Trung Quốc: Tre lục trúc, tre tàu, tre mạnh tông, tre mao trúc, tre điền trúc...
Các giống tre trên đều có kỹ thuật trồng và chăm sóc tương tự nhau, ở khuôn khổ bài viết này, chúng tôi xin giới thiệu kỹ thuật trồng măng tre tàu và tre lục trúc hiện đang được trồng nhiều tại Việt Nam.
I. ÐẶC TÍNH SINH HỌC
Cây tre Tàu thuộc lớp Một lá mầm, cây có một thân chính màu xanh thẫm, hình tròn rỗng, khi tre non có phấn trắng, và có màu xanh vàng khi già. Độ cao trung bình của cây là 13-15m, thân thẳng đều, và phần ngọn hơi cong.
Cây tre Tàu dễ tính, ưa sáng, thích hợp với khí hậu nóng ẩm. Là loại tre rất phổ biến ở các tỉnh miền Ðông Nam Bộ, bà con trồng ở quanh nhà để lấy măng và thân tre được dùng làm đồ gia dụng.
Tre Tàu được trồng trên nhiều loại đất khác nhau có khả năng thoát nước tốt và có thành phần cơ giới nhẹ, mọc thích hợp ở nơi có tầng đất canh tác sâu trên 50cm. Cây mọc cụm theo kiểu hợp trục, có thân ngầm, có khả năng tái sinh vô tính mạnh. Trồng một lần có thể cho thu hoạch 40-50 năm sau.
II. NHÂN GIỐNG
Các loại tre, trúc nói chung có nhiều cách nhân giống như:
- Trồng bằng thân ngầm,
- Trồng bằng hom gốc,
- Trồng bằng hom cành,
- Trồng bằng hạt,
- Trồng bằng đoạn thân khí sinh (hom thân).
Nên chọn những khóm tre không sâu bệnh phát triển tốt, chưa ra hoa (để lấy giống). Bà con có thể trồng bằng giống gốc (hom gốc, thân mềm) hoặc giống hom cành, nói chung mỗi cách trồng có những ưu nhược điểm riêng nhưng về năng suất không khác nhau là mấy, kể từ năm thứ ba trở đi. Tuy nhiên, đối với nhân giống bằng hom cành, để đủ tiêu chuẩn và khả năng sống cao, cần chuẩn bị ít nhất là 3 tháng ươm trước khi đem ra trồng rừng.
Bà con nông dân trồng tre lấy măng
1. Hom gốc
Ở nhiều nơi, bà con trồng tre Tàu bằng cách hom gốc. Hom gồm một phần thân khí sinh (thân tre) đường kính từ 6cm trở lên mang một thân ngầm 8-10 tháng tuổi được cắt tách từ cây mẹ, có 3 lóng độ dài từ 80-100cm đem ươm. Địa hình của vườn ươm cần tương đối bằng phẳng và thoát nước tốt. Cần cày bừa kỹ đất trồng, sau đó rạch hàng và bón lót phân chuồng hoai từ với mức độ 2-3kg/m2. Nên đặt nghiêng các hom 45 độ so với mặt đất theo cự ly 0,8 x 0,8 (m), lấp đất sao cho kín phần thân ngầm và nén chặt.
Để đạt hiệu quả cao trong việc xới đất, lên luống, và rạch hàng, bà con có thể sử dụng Máy xới đất 3A1401 do Công ty CPĐT Tuấn Tú cung cấp.
Hình ảnh Máy xới đất 3A1401
Lóng trên cùng của hom gốc cần được đổ đầy nước và dùng rơm rạ hoặc cỏ tranh che bọc xung quanh, cần tưới nước giữ ẩm đều cho hom. Nên che phủ 60% ánh sáng của vườn ươm, sau 2-4 tuần, hom sẽ ra rễ và chồi, lúc đó bà con nên dỡ bỏ dần dàn che, tiếp tục nuôi hom từ 2,5-3 tháng tuổi, bà con bứng hom đem trồng khi hom ra rễ và có cành lá phát triển.
2. Thân ngầm
Khác với hom gốc, cách này không có đoạn thân khí sinh, chỉ có đoạn thân ngầm đã khai thác lấy măng ở mùa mưa năm trước, khi được 8-10 tháng tuổi, bà con chọn và cắt tách thân ngầm khỏi cây mẹ đem ươm cũng từ 2,5 đến 3 tháng tuổi, sau đó bứng đem trồng.
Cả hai phương pháp trên đều có hiệu quả, nhưng nẾu trồng trên quy mô lớn, sẽ không thể đáp ứng nhu cầu về giống.
3. Hom cành
Thời điểm thích hợp lấy hom là vào mùa khô, (tháng 3 và 4). Chọn cây tre dưới một năm tuổi để lấy cành, chọn cành đã phát triển lá hoàn toàn (cành bánh tẻ) màu xanh thẫm, phần gốc có đường kính từ 0,8-1,5cm, cần cưa sát gốc cành, phần tiếp giáp với thân tre, chặt bỏ phần ngọn, chỉ để lại khoảng 3-4 lóng (dài 30-40cm).
Bà con ngâm cành vào IAA 100ppm hay Atonic 1/6 dung dịch chuẩn. Hom ngâm trong dung dịch có tác dụng kích thích ra rễ trong thời gian 24 giờ. Sau đó bà con giâm trực tiếp vào bầu đất (bầu đất bao gồm đất tro và phân chuồng ủ hoai).
Các líp ươm cần được che phủ 70-80% ánh sáng, dỡ bỏ dàn che sau khi hom ra chồi, cần đảm bảo tưới nước duy trì được độ ẩm 75-85% (tưới 2 lần trong ngày vào mùa mưa, mùa khô cần tưới 3-4 lần). Sau 2,5-3 tháng, cành giâm bắt đầu ra rễ, lá phát triển, bà con có thể đem trồng.
Phương pháp giâm hom bằng cành đáp ứng được nhu cầu về giống trên quy mô lớn, vì hệ số nhân gấp nhiều lần so với phương pháp trồng bằng hom gốc hay bằng hom thân ngầm.
III. KỸ THUẬT TRỒNG
1. Chọn đất và địa hình
Nên chọn những nơi có địa hình tương đối bằng phẳng, có độ dốc nhỏ hơn 10 độ là tốt nhất. Tre Tàu có thể trồng được trên nhiều nhóm đất khác nhau, như đất đen, đất đỏ, đất xám, có thành phần cơ giới nhẹ và thoát nước tốt.
2. Xử lý thực bì
Vào mùa khô, cần xử lý thực bì bằng phương pháp thủ công, hạn chế dùng máy ủi. Trước mùa mưa khoảng 1 tháng (10/5), bà con cần cày đất hai lần để đảm nảo cho hiệu quả và năng suất của măng.
Khi đất đủ ẩm vào mùa mưa, bà con đào hố trồng, tháng 6, tháng 7 là thời điểm thích hợp. Hố được đào thủ công hoặc khoan bằng máy trước khi trồng từ 10-15ngày theo quy cách 50 x 50 x 50 (cm), hoặc 60 x 60 x 50 (cm). Trước khi trồng, hố được bón lót các loại phân hữu cơ hoặc phân hữu cơ vi sinh (2-5 kg/hố), hoặc phân tổng hợp NPK (150-200 g/hố), trộn với phần đất mặt rồi cào xuống hố.
Để đạt hiệu quả cao trong công việc khoan đất, bà con có thể sử dụng máy khoan lỗ trồng cây chạy xăng 3A của Công ty CPĐT Tuấn Tú cung cấp.
Hình ảnh Máy khoan lỗ trồng cây chạy xăng 3A
3. Mật độ trồng
Tùy vào điều kiện đất đai và khả năng đầu tư mà chọn mật độ. Thông thường, có 3 mật độ trồng đạt hiệu quả nhất, đó là:
- 400 cây/ha: 5x5 (m)
- 300 cây/ha: 6x5 (m)
- 270 cây/ha: 6x6 (m)
Ngoài ra, trong hai năm đầu, bà con có thể trồng xen cây lương thực, cây màu, tạo nên hệ thống sản xuất nông - lâm kết hợp, có tác dụng bảo vệ đất, lấy ngắn nuôi dài, bảo đảm sức sản xuất và phòng chống cháy rừng.
4. Kỹ thuật trồng
Bà con cuốc đất trong hố sao cho vừa đủ đặt hom trồng vào giữa. Ðặt phần gốc chồi hoặc miệng bầu ngang mặt hố, vun đất bằng mặt đất, trên hố phủ cây phân xanh hoặc rơm rạ để giữ ẩm.
IV. PHÒNG TRỪ SÂU BỆNH
1. Chăm sóc
Mỗi năm cần chăm sóc khu trồng măng 3 lần vào đầu, giữa và cuối mùa mưa, bằng phương tiện cơ giới:máy cày, máy kéo có gắn dàn phát cỏ (máy xới đất Kubota GS95V-T-K). Khi tre được hai năm trở đi cần chặt tỉa bỏ những cành cao 2,5 m trở xuống và chặt bỏ chồi khí sinh, dọn vệ sinh cho bụi tre có tác dụng chống sâu bệnh.
Chú ý: Tuyệt đối không làm tổn thương đến cây măng hiện có dù là vết rất nhỏ nhỏ, nếu không sẽ dần đến măng bị hư và thối.
Hàng năm, nên làm cỏ và xới đất xung quanh bụi tre vào trước mùa mưa cho tơi xốp và bón phân, giúp cho cây sinh trưởng và phát triển thuận lợi hơn.
- Bón phân: Nên bón phân tổng hợp NPK đối với rừng tre sau hai tháng trồng, với số lượng 200 kg/ha, được chia thành nhiều đợt, mỗi đợt bón từ 100-200 g/hố, bón cách gốc trồng từ 15-20 cm, đào rãnh xung quanh gốc, bón phân xuống rồi lấp đất.
- Tre từ năm thứ hai trở đi, lượng phân bón cần khoảng 200-300 kg/ha. Nên bón phân trước mùa mưa 1 tháng ( vào khoảng tháng tư). Mỗi gốc bón 300-500 g/gốc/lần/tháng. Nếu sử dụng phân hữu cơ thì bổ sung cùng NPK và giảm lượng NPK, phân NPK dùng cho rừng tre có tỷ lệ 2/1/1 là thích hợp.
- Ngoài ra, mỗi năm cần bổ sung một lượng phân bón hữu cơ như: phân rác, phân chuồng, khoảng 5-7 tấn/ha/năm hoặc phân hữu cơ vi sinh, nhằm tăng độ phì nhiêu và độ xốp cho đất. Bà con có thể dùng bẹ măng sau khi đã lấy thân rải vào giữa những hàng tre sau một thời gian phân hủy có tác dụng tạo mùn cho đất, giúp măng tăng năng suất.
- Vun gốc - tủ cỏ: Sau khi trồng được 2 năm, mỗi năm bà con cần vun gốc - tủ cỏ (vun hoặc đào đất xung quanh rồi dùng cỏ khô, rơm rạ, lá mía tủ trên gốc bụi tre để giữ ẩm, tủ dày khoảng 5-8 cm). Vun gốc – tủ cỏ tốt sẽ giúp măng có màu trắng, vị ngọt, ít xơ. Vào thời điểm bón phân sau khi thu hoạch, bà con lại cào đất ra để tránh tình trạng nâng bụi, sẽ ảnh hưởng đến chất lượng của măng vào vụ sau.
2. Sâu bệnh hại và biện pháp phòng trừ
Cây tre Tàu có thể bị sâu bệnh hại tấn công, chính vì vậy nên các vườn trồng cần phải được chăm sóc tốt, thường xuyên vệ sinh vườn cây. Các loài tre ít khi bị sâu bệnh và thiệt hại không đáng kể, tuy nhiên vườn tre có thể bị một số sâu bệnh hại như sau:
a. Bệnh héo khô do vi khuẩn: Măng bị nhiễm bệnh có hiện tượng những lá vẩy bên ngoài mang các vòng đồng tâm, làm cây héo từ đọt trở xuống rồi hỏng, những vi khuẩn loại này hoạt động từ độ sâu 10 cm trở xuống. Do vậy cần vun đất cao hơn rồi kết hợp xịt thuốc khi cây bị bệnh.
b. Bệnh vàng sọc: Là hiện tượng phiến lá có sọc vàng xanh xen kẽ, trên lá vẩy và thịt măng có sọc màu nâu đen, măng hóa gỗ không dùng được, cây mẹ ốm yếu.
Cách phòng trị: Cần đào bỏ và tiêu hủy những cây bị bệnh vàrắc vôi bôït, khử trùng sạch sẽ dụng cụ trước khi tiến hành với cây khác.
c. Bệnh rỉ sắt: Thường xuất hiện ở lá, làm lá rụng sớm, bệnh xảy ra khi nắng nóng kéo dài rồi ẩm ướt, hoặc khi cây trồng quá yếu.
Cách phòng trừ: Bà con cần cắt bỏ cây bị bệnh, thoát nước, tạo điều kiện cho cây phát triển, vun gốc và làm xốp đất, kết hợp với bón phân mạnh để tre phát triển tốt hơn.
d. Sâu hại:
Bọ hung: Sâu non thường xuất hiện vào khoảng tháng 4-10. Bà con phòng trị bằng cách tìm giết sâu non, chặt bỏ và thiêu hủy những mụn măng bị hại.
Sâu cuốn lá: Vào khoảng tháng 5-10. Cách phòng trừ: cần cắt bỏ, thiêu hủy lá bị cuốn và dùng đèn để bẫy bắt bướm.
V. HIỆN TƯỢNG TRE TRỔ HOA
Tuy là cây lâu năm, sinh sản theo cách vô tính, tre trúc thỉnh thoảng có hiện tượng ra hoa đồng loạt hoặc lẻ tẻ, thường thì những cây mọc từ thân ngầm của những cây này cũng ra hoa, những cây này sẽ chết đi trong vòng vài ba năm, đặc biệt có những cây không chết.
- Phương pháp xử lý khi rừng tre ra hoa:
+ Cần chặt bỏ những cây ra hoa và để lại những cây không ra hoa.
+ Loại bỏ những cây xâm lấn và rải mùn phủ đều.
+ Tăng lượng phân bón cho tre.
+ Luôn để lại những cây khỏe mạnh, chặt bỏ những cây yếu, bệnh.
+ Trồng dặm những cây tốt vào những chỗ đã loại bỏ những cây ra hoa sau khi đã xử lý.
VI. KHAI THÁC MĂNG VÀ THÂN TRE
1. Khai thác măng
Một năm có 2 vụ khai thác măng bằng phương pháp chặt trắng, vụ 1 có chừa cây giống vào tháng 8-9 và vụ 2 không để chừa cây giống vào tháng 10-11. Cần chọn cây măng tốt được sinh ra trong vụ 1 để nuôi dưỡng thành cây thay thế cho cây già, chọn cây to khỏe mọc ở ngoài, có thân ngầm dưới mặt đất. Khi thu hoạch măng, nhất là măng tre Lục Trúc thì chỉ thu hoạch lúc măng vừa nhú ngang mặt đất, xới đất xung quanh tới gốc măng, dùng thuổng xắn vào ngay nơi mập nhất, rồi lấp đất, cần chú ý không được cắt phạm vào thân ngầm. Còn thu hoạch măng tre Tàu thì tùy vào từng yêu cầu mà khai thác măng ống hoặc măng củ, có qua chế biến hoặc để cả bẹ.
2. Chế biến măng
Có thể bán măng củ tươi ăn trực tiếp hoặc bán cho các nhà máy chế biến thực phẩm, phơi khô hay thu hoạch măng chồi, măng ống, luộc hay muối, đóng vào bao nilon chịu nhiệt, bán tại các siêu thị hoặc xuất khẩu.
VII. NĂNG SUẤT VÀ HIỆU QUẢ
Cây tre Tàu ngày nay được chọn trồng trong các trang trại hay ở vườn của gia đình. Nếu trồng theo phương thức thâm canh, cần áp dụng các yêu cầu kỹ thuật đã được hướng dần để rừng cho năng suất măng cao và ổn định, tùy vào đất tốt hay xấu rừng tre sẽ cho từ thu hoạch 10-15 tấn/măng/ha/năm.
Trên đây là một vài kỹ thuật trồng và chăm sóc cây măng tre, cảm ơn bà con đã quan tâm và kính chúc bà con thành công!
Công ty CPĐT Tuấn Tú
VPGD Miền Bắc: Số 2, ngõ 2, đường Liên Mạc, phường Liên Mạc, quận Bắc Từ Liêm, TP. Hà Nội.
Hotline: (024)22 05 05 05 - 0916 478 186
Chi nhánh Miền Nam: 129/17D Đường Lê Đình Cẩn, Khu phố 6, Phường Tân Tạo, Quận Bình Tân, TP. Hồ Chí Minh.
Hotline: 0945 796 556 - 0984 930 099
Email: maylamdatvn@gmail.com
Website: maylamdat.vn
Fanpage: facebook.com/maylamdat3A/
Thẻ liên quan